SAFE (SIMPLE AGREEMENT FOR FUTURE EQUITY): YATIRIM ANLAŞMALARININ MODERN HALİ
SAFE (SIMPLE AGREEMENT FOR FUTURE EQUITY): YATIRIM ANLAŞMALARININ MODERN HALİ
I. GİRİŞ
Simple Agreement for Future Equity (SAFE)[1] özünde bir yatırım anlaşmasıdır. Startup’lar için geliştirilen bu anlaşma çeşidi 2013 yılında Y Combinator isimli Amerikan Yatırım Fonu’nun avukatları tarafından,[2] ‘dönüştürülebilir tahvil’e’ (convertible note) alternatif olarak oluşturulmuş ve kullanılmaya başlanmıştır.[3] SAFE basit, hızlı ve esnek bir yatırım anlaşması yapısına sahip olduğundan başta Amerika olmak üzere startup’ların yaygın olduğu birçok ülke piyasasında tercih edilmektedir. Bu çalışmamız ilk olarak tarihsel olarak nasıl yatırım anlaşmaları yapıldığına ve şu an SAFE kullanımına geldiğimize, SAFE’in tanımına ve onu ayırt edici özelliklere değinecek olup, daha sonra muadili olan convertible note ile farklarını ortaya koyacaktır. Ek olarak, çalışmamızda SAFE’in farklı uygulama çeşitleri ve bunların yatırımcı ve yatırım alan şirket açısından fayda ve zararları irdelenecektir. Son olarak, SAFE’in Türk Hukuku’nda uygulanmasının mümkün olup olmadığı, bu konuda Sermaye Piyasası Kurumuna düşmesi muhtemel rol tasvir edilecek olup, 2013 yılında ortaya çıkan ve yatırım anlaşmalarının güncel versiyonu olan SAFE’in Türk Hukuku’nda rahatlıkla kullanılabileceği tezi ispatlanmaya çalışılacaktır.
II. YATIRIM ANLAŞMALARININ DÜNÜ VE BUGÜNÜ: SAFE NEDİR VE NELER GETİRDİ?
1. Geçmişten Günümüze Yatırım Anlaşması
Yatırımcıların şirketlere hukuki güvence altında yatırım yapmasını mümkün kılan sözleşmeler tarihsel süreçte evrim geçirmiş ve bu çalışmanın konusu olan SAFE bu sürecin güncel sonucu olarak karşımıza çıkmıştır. Bir yatırımcı yaptığı yatırıma karşılık olarak doğrudan şirket hissesi satın alıp, şirketin ortaklarından biri haline gelmeyi tercih edebilir.[4] Yıllardır eskimeyen bu yatırım anlaşmasında esasen şirket kendi hisselerini satmak suretiyle ihtiyacı olan finansal kaynağa kavuşmakta, yatırımcı ise şirket ortağı olarak gelecekte dağıtılacak olan kâr payı gibi geri dönüşleri alarak ve elbette şirketin değerlenmesiyle birlikte dilerse hissesini de ileride satarak parasını değerlendirebilmektedir. Belki bu kişiler imtiyazlı hisse talep ederek avantajlı birtakım hakların örneğin belirli bir oranda kâr payını garanti olarak alacakları taahhüdünün keyfini de çıkarabilirler.[5] Fakat startup gerekli büyümeyi ve karlılığı gerçekleştiremezse, yatırımın geri dönüş alamaması ve kötü bir yatırım olma ihtimali her zaman vardır. Yine de hala yaygın olarak kullanılan bu yatırım yöntemi, özellikle yatırımcıya ortak sıfatı kazandırarak Genel Kurul’a katılma imkânı sunduğundan varlığını korumayı başarmıştır.
Şirketin hissedarı olan yatırımcı, şirketin hisse değeri düştükçe zarara uğramaktadır. Özellikle henüz yolun başındaki bir şirketin gerçekten başarılı olup olmayacağı riski de değerlendirildiğinde şirketin daha en baştan hissedarı olmak suretiyle yapılan yatırıma alternatif olarak ‘Dönüştürülebilir Tahvil (convertible note)’ ortaya çıkmıştır. Bu sözleşme, yatırımcıya yaptığı yatırımın karşılığı olarak gelecekte belirli bir vade içinde ve kararlaştırılan şartların gerçekleşmesi halinde hisse alma hakkı veren bir yatırım anlaşmasıdır.[6] Esasında bu sözleşme, yatırımcı tarafından verilen bir borcu ihtiva ettiğinden, belirli bir vadesi ve faiz oranı bulunmaktadır.[7] Bununla birlikte, yatırımcı dilerse anapara ve faiz almayarak, sağladığı finansman ile gelecekte hisse alma yolunu da tercih edebilir.[8]
2. SAFE (Simple Agreement for Future Equity)
Tam da bu noktada startup, aldığı yatırım karşılığında faiz ödemek istemeyebilir ve yatırımcının sağladığı finansmanın şirkette kalmasının kesin olduğu bir hukuki çare arzu edebilir. İşte SAFE bu hukuki çaredir. Zira SAFE öyle bir anlaşmadır ki yatırımcı ya gelecekteki koşullar sağlandığında şirketten hisse satın alacaktır ya da koşullar sağlanmadığı için yaptığı yatırımın karşılığını alamayacaktır. Dolayısıyla startup gözünden alınan yatırımın faizle geri ödenmesi ihtimali ortadan kalkmakta ve şirketin parasal borcu söz konusu olmamaktadır.[9]
a. SAFE’in Tanımı: Yatırımcıların şirkete verdikleri finansman bedelini, birtakım koşulların gerçekleşmesi halinde (örneğin şirketin ilerideki yatırım turlarında hedeflediği ek yatırımları alması ve beklediği değerlemeye ulaşması gibi) gelecekte hisseye dönüştürmesine imkân veren bir yatırım sözleşmesidir.[10]
b. SAFE’in Ayırt Edici Özellikleri: İlk olarak, SAFE bir yatırım anlaşmasına göre oldukça basit ve kolaylıkla hazırlanabilen bir anlaşmadır. Ayrıca Y-Combinator SAFE’i standart bir anlaşma olarak dizayn ettiğinden uzun müzakerelere ihtiyaç duyulmaz ve finansman sağlanmasının hukuki kısmı hızlı bir şekilde çözülmüş olur.[11] SAFE’de müzakere yapılması potansiyel üç husus vardır. Bunlar değerleme sınırı (valuation cap), indirim (discount) ve yatırımcının sağladığı finansmanı hisseye çevirmesi mümkün kılan gelecekteki koşullar veya popüler adıyla tetikleyici olaylardır (triggering events).[12] Elbette bu basitlik hem hukuki masrafları azaltmakta hem de şirketlerin hızlı bir şekilde ihtiyaç duyduğu finansmanı elde etmesini sağlamaktadır.
İkinci olarak, SAFE muadili olan dönüştürülebilir tahvilden (convertible note) farklı olarak yatırımcıya yaptığı finansmanın karşılığında faiz alma imkânı tanımaz.[13] Faiz ödeme yükümlülüğü olmamasına ek olarak, sağlanan finansman esasen nakit olarak hiçbir durumda (aksi açıkça kararlaştırılmadıkça) geri ödenmemekte ve alınan finansman bedelinin şirkette kalması garanti altına alınmaktadır. Bu durum tartışmasız yatırım alan şirketler için büyük bir avantajdır.
Üçüncü olarak, SAFE bir vade (maturity date) de içermez.[14] Halbuki ‘borç’ olma niteliği tartışmasız olan dönüştürülebilir tahvil (convertible note) vade içermektedir. Hem faiz ödenmemesi hem de vade olmaması, SAFE’in niteliğini ‘borç’ olmaktan çıkarmaktadır[15] fakat vergi hukuku bakımından bu değerlendirme tartışılabilir. SAFE niteliği gereği ancak kararlaştırılan koşullar ya da tetikleyici olaylar gelecekte gerçekleştiğinde, şirkete finansman bedelini hisseye dönüştürme borcu yüklemekte olup, bu borç henüz sözleşme yapıldığı anda doğmuş bir borç değildir. SAFE bir şirketin faaliyet raporuna kaydedilmek zorunda değildir fakat muhakkak kaydedilmeli ise ancak ‘doğması muhtemel bir hisseye dönüştürme borcu’ olarak nitelenebilir.
c. SAFE Türleri: SAFE dört farklı şekilde akdedilebilir. Bu farklılık yatırımcıya sağlanan iki avantajın bulunup bulunmamasına göre şekillenmektedir. Bu avantajlardan ilki değerleme sınırı (valuation cap), diğeri ise indirimdir. (discount) Değerleme sınırında şirketin değerlemesi için üst sınır kararlaştırılmakta ve şirket bu sınırın üstünde değerlense dahi yatırımcı sağladığı finansmanı bu üst sınır üzerinden hisseye çevirme imkanına sahip olmaktadır.[16] Değerleme sınırı gelecekteki tetikleyici olaylar gerçekleştiğinde, yatırımcının belirlenen minimum hisseyi almasını sağlayan bir koruma mekanizmasıdır.[17] İndirimde ise, yatırımcının indirim uygulandıktan sonra ortaya çıkan hisse değerlemesi üzerinden hisse almasına olanak sağlar.[18] Bu iki kullanışlı mekanizma bir arada olabileceği gibi sadece biri de sözleşmede yer alabilir. Son olarak, en çok gözetilen ulus kaydı (most favoured nation clause) içeren fakat değerleme ve indirim kaydı içermeyen bir SAFE sözleşmesi türü de bulunmaktadır. Bu türde ise yatırımcı daha sonraki yatırımcılarla aynı koşullarda hisse sahibi olabilme imkanına sahip olmaktadır.[19] Hal böyle iken, dört çeşit SAFE aşağıdaki tablodaki gibi karşımıza çıkmaktadır:
1. Tür | VALUATION CAP | NO DISCOUNT |
2. Tür | NO VALUATION CAP | DISCOUNT |
3. Tür | VALUATION CAP | DISCOUNT |
4. Tür | MOST FAVOURED NATION CLAUSE | NO VALUATION CAP, NO DISCOUNT |
d. SAFE’in Yatırımcı Açısından İçerdiği Risk: SAFE’in yukarıda bahsedilen basit, hızlı ve esnek bir yatırım anlaşması olmasına karşın, yatırımcılar açısından alternatifi olan dönüştürülebilir tahvile göre daha fazla ticari risk ihtiva ettiği açıktır. Örneğin gelecekte gerçekleşmesi beklenilen tetikleyici olaylar hiçbir zaman gerçekleşmeyebilir. Bu halde yatırımcı sağladığı finansmanı alamaz. Dolayısıyla, yatırımcıların bu ticari riskin farkında olarak anlaşmaya taraf olması gerekmektedir. Tam da bu sebeple, örneğin Amerikan Sermaye Piyasası Kurulu (Securities and Exchange Commission), özellikle kitle fonlamasında yatırım yapan yatırımcıları, SAFE’in getirdiği riskler karşısında uyarmıştır.[20]
III. SAFE v. DÖNÜŞTÜRÜLEBİLİR TAHVİL (CONVERTIBLE NOTE)
Bu iki yatırım anlaşması arasında kayda değer farklılıklar söz konusudur. Bu farklılıklar aşağıda yer alan tabloda ortaya konulmuştur:
SAFE | Dönüştürülebilir Tahvil (Convertible Note) |
1. SAFE niteliği itibariyle ne bir borç ne de hisse senedidir. Dolayısıyla finansal tablolarda borç olarak gözükmesi gerekmez.[21] | 1. Dönüştürülebilir tahvil şirkete verilmiş bir borç niteliğindedir. |
2. SAFE’de yatırımcı yaptığı yatırımın karşılığında faize hak kazanmaz. Hatta gelecekte tetikleyici olaylar hiç gerçekleşmezse yatırımı karşılıksız kalabilir. | 2. Dönüştürülebilir tahvilde yatırımcı faize hak kazanır fakat faizi ile birlikte finansman bedelini geri almak yerine yatırımını hisseye çevirmeyi tercih edebilir. |
3. SAFE vade içermez, tetikleyici olay adını verdiğimiz çeşitli koşullar içerebilir. Ancak bu koşullar gerçekleşirse yatırımcı SAFE’in türüne göre değerleme sınırı üzerinden veya indirimli olarak yatırımını hisseye çevirebilir. | 3. Dönüştürülebilir tahvil vade içerir ve vade dolduğunda yatırımcı ya verdiği parayı faizle geri alır ya da hisseye çevirir. |
4. SAFE nispeten basit, kolay müzakere edilebilen, hukuki masrafı az bir yatırım anlaşmasıdır. Ayrıca şirketin aldığı finansman bedelini nakden ödemesi söz konusu olmadığından şirketler için oldukça çekicidir. | 4. Dönüştürülebilir tahvilde faiz oranı, vade gibi ilaveten müzakere edilecek unsurlar söz konusudur. Ek olarak, şirketler faiz ödemesi gibi bir ihtimalle karşılaşabileceklerinden, şirket için riskli olabilir. |
IV. TÜRK HUKUKU’NDA SAFE’İN UYGULANMASI
Türk Hukuku’nda SAFE’in akdedilmesi pekâlâ mümkündür. Elbette bunun hukuki dayanağı Türk Borçlar Kanunu (TBK) m. 26’da yer alan ‘sözleşme serbestisi’ prensibidir. Taraflar TBK m.27’de düzenlenen sözleşme serbestisi sınırlarını da gözetmek koşuluyla diledikleri içerikte ve şekilde sözleşme akdedebilir. Dolayısıyla 2013 yılında hukuk aleminde kullanılmaya başlanan SAFE, Türk Hukuku’nda da rahatlıkla uygulama alanı bulabilecektir.
1. Yatırımcıları Aydınlatma Gerekliliği
Bunlarla sınırlı olmasa da özellikle halka açık anonim şirketlerin SAFE ile yatırım alması ve SAFE’in kitle fonlamasında kullanılması gibi hallerde yatırımcıların yaptıkları anlaşma hakkında detaylı bir şekilde aydınlatılması lüzumludur. SAFE ile yatırım yapan yatırımcının tetikleyici olaylar gerçekleşmediğinde sağladığı finansman bedelini geri alamama riski, şirketin birden çok SAFE tipi anlaşma yapıp yapmadığı ve kanımca yatırımcının bilmesi gereken diğer önemli bilgiler -örneğin tetikleyici olayların neler olduğu gibi- yatırımcılara sade bir dille açıklanmalıdır.[22] Zira bu bilgilerin açıklanması yatırımcıların korunmasını ve şeffaf bilgiler ışığında yatırım yapmasını sağlayacaktır.
Sermaye Piyasası Kurulu tam da bu noktada önemli bir rol üstlenebilir. Bu rol iki şekilde ortaya çıkabilir. İlk olarak, halka açık anonim şirket ile yatırımcı arasında veya kitle fonlamasında SAFE ile yatırım yapılması gibi Sermaye Piyasası Kanunu kapsamındaki hususlarda, anlaşmanın Kamuyu Aydınlatma Platformu’na bildirilmesi yükümlülüğü getirilebilir. Bu sayede yatırımcılar daha önce yapılmış olan SAFE’lerden haberdar olabileceği gibi, bu durum şeffaflığı da artıracaktır. İkinci olarak ise, Sermaye Piyasası Kurulu şirketlerin yatırımcılara gerekli bilgilendirme yükümlülüğünü yapıp yapmadığını denetlemek suretiyle, yatırımcıların korunduğu bir yatırım ekosistemi yaratabilir. Bu tedbirlerle SAFE, Türk Hukuku’nda çok daha güvenli ve tercih edilebilir bir hukuki mekanizma haline gelecektir.
V. SONUÇ
SAFE startup’lar için epey kullanışlı, acil finansman ihtiyacını karşılamaya yönelik oldukça basit bir yatırım anlaşması olup, bu anlaşmanın Türkiye’de yaygın olarak kullanılması mümkündür. Elbette SAFE yatırımcılar için çeşitli riskleri barındırmaktadır fakat bu riskler yatırımcılara gerekli aydınlatmaları yapmakla elimine edilebilir. Dolayısıyla yakın gelecekte Türk Hukuku’nda SAFE kullanımının yaygınlaştığı bir yatırım atmosferi görmemiz oldukça yüksek bir ihtimaldir. Türk Hukuku da bu olasılığı başta sözleşme serbestisi prensibi gereği mümkün kılmakta ve SAFE gibi yaratıcı yatırım anlaşmalarına izin vermektedir.
Yazar: Ahmet Demirtaş
KAYNAKLAR
Akingbemila Adenike V, ‘SAFE (Simple Agreement for Future Equity) and Startup Founder’ (2022)
Brabener T, Poborsky F, Saßmannshasussen S.P, ‘The Differene Between Preferred & Common Stocks in Europe From the Market Perspective, (2020),
Chaplinsky S, Becker J.M ‘Convertible Notes: An Early-Stage Financing’ (2020)
Coyle J.F, Green J.M, ‘The SAFE, the KISS and The Note: A Survey of Startup Seed Financing Contracts’ (2018) 103 Minn L Rev Headnotes
Giliker C, ‘Simple Agreement for Future Equity (SAFE) v. Convertible Note (2022) < https://harperjames.co.uk/article/simple-agreement-for-future-equity-safe-vs-convertible-notes/ >
Hodor I, ‘Financing Innovation with Future Equity’ (2021)
Hughes R, Hauser C, ‘Making SAFE’s Safe for Equity Crowdfunding Investors’ (2018)
Karatay E, ‘Amerikan Hukuku Kaynaklı SAFE’lerin (Simple Agreement for Future Equity) Türk Hukuku Kapsamında İncelenmesi (2019)
Lande B.J, ‘Legal Aspects of SAFEs (Simple Agreement for Future Equity)’ (2022) < https://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=1883e3c2-72f0-4bf8-89b6-af441054fa29 >
Levy C.- Modern Startup Funding Youtube Konuşması < https://www.youtube.com/watch?v=9qWZALyGSmg&t=17s >
Meyden R.V.D, Michael J. Maher, ‘Simple Agreements for Future Equity – Not so Simple?’ (2020)
Neeson J, O’Malley R ‘Simple Agreements for Future Equity- What Are They and How Can They Be Used?’ (2021),2 < https://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=f99b1f26-1103-442f-a8a0-f3c783f4e93c >
U.S Securities and Exchange Commission, ‘Investor Bulletin: Be Cautious of SAFEs in Crowdfunding’ (2017) < https://www.sec.gov/oiea/investor-alerts-and-bulletins/ib_safes >
Y Combinator websitesi, ‘Safe Financing Document’, < https://www.ycombinator.com/documents#about >
Yarık S.D, ‘Girişim Şirketlerinin Sermaye İhtiyaçlarını Karşılamak İçin Kullandıkları Fon Mekanizmaları (2021)
[1] Bu andan itibaren SAFE olarak anılacaktır.
[2] Carolynn Levy- Modern Startup Funding Youtube Konuşması < https://www.youtube.com/watch?v=9qWZALyGSmg&t=17s > Erişim tarihi:20.10.2022
[3] Bknz. Y Combinator websitesi, ‘Safe Financing Document’, < https://www.ycombinator.com/documents#about > Erişim tarihi 20.10.2022
[4] John F. Coyle, Joseph M. Green, ‘The SAFE, the KISS and The Note: A Survey of Startup Seed Financing Contracts’ (2018) 103 Minn L Rev Headnotes, 44
[5] Tomas Brabener, Frantisek Poborsky, Sean Patrick Saßmannshasussen, ‘The Differene Between Preferred & Common Stocks in Europe From the Market Perspective, (2020), 67
[6] Susan Chaplinsky, Joseph M. Becker ‘Convertible Notes: An Early-Stage Financing’ (2020), 1
[7] Ibid, 2
[8] Elçin Karatay, ‘Amerikan Hukuku Kaynaklı SAFE’lerin (Simple Agreement for Future Equity) Türk Hukuku Kapsamında İncelenmesi (2019), 87
[9] Callum Giliker, ‘Simple Agreement for Future Equity (SAFE) v. Convertible Note (2022) < https://harperjames.co.uk/article/simple-agreement-for-future-equity-safe-vs-convertible-notes/ > Erişim tarihi:25.10.2022
[10] Ron van der Meyden, Michael J. Maher, ‘Simple Agreements for Future Equity – Not so Simple?’ (2020),1
[11] Barnea Jaffa Lande, ‘Legal Aspects of SAFEs (Simple Agreement for Future Equity)’ (2022) < https://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=1883e3c2-72f0-4bf8-89b6-af441054fa29 > Erişim tarihi: 31.10.2022
[12] John Neeson, Rory O’Malley ‘Simple Agreements for Future Equity- What Are They and How Can They Be Used?’ (2021),2 < https://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=f99b1f26-1103-442f-a8a0-f3c783f4e93c > Erişim tarihi: 31.10.2022
[13] Victoria Akingbemila Adenike, ‘SAFE (Simple Agreement for Future Equity) and Startup Founder’ (2022), 2
[14] Seren Deniz Yarık, ‘Girişim Şirketlerinin Sermaye İhtiyaçlarını Karşılamak İçin Kullandıkları Fon Mekanizmaları (2021), 364
[15] Karatay (n 8), 34
[16] Yarık (n 14), 364
[17] Idan Hodor, ‘Financing Innovation with Future Equity’ (2021), 24
[18] Yarık (n 14), 364
[19] Karatay (n 8), 42
[20] U.S Securities and Exchange Commission, ‘Investor Bulletin: Be Cautious of SAFEs in Crowdfunding’ (2017) < https://www.sec.gov/oiea/investor-alerts-and-bulletins/ib_safes > Erişim tarihi: 1.11.2022
[21] Giliker (n 9)
[22] Ruth Hughes, Corey Hauser, ‘Making SAFE’s Saf efor Equity Crowdfunding Investors’ (2018), 12