Yeni Kabul Edilen AB Veri Yasasının Önemli Noktaları

 

Yeni Kabul Edilen AB Veri Yasasının Önemli Noktaları

  1. Giriş

Avrupa Birliği’nin 27 Kasım 2023 tarihinde kabul ettiği, verilere adil erişim ve verilerin kullanımına ilişkin uyumlaştırılmış kurallar hakkındaki Düzenleme (“Veri Yasası” veya “Yasa“), dijital ortamın yeniden şekillendirilmesine yönelik önemli bir yasal çabayı temsil etmektedir.

Yasa, veri ekonomisinde adilliği geliştirmeyi, piyasa rekabetini teşvik etmeyi ve veri tarafından yönlendirilen inovasyonu teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Yasanın önemli bir yönü, üreticiler ve hizmet sağlayıcıları tarafından; kullanıcılara (bireylere veya işletmelere) ürün ve hizmetlerinden üretilen verilerine erişmelerini, bunları yeniden kullanmalarını ve üçüncü taraflarla paylaşmalarını sağlama zorunluluğudur.

Bu hukuk bülteni, Veri Yasası’nın ana unsurlarına ilişkin kısa bir genel bakış sunmakta ve Yasa’nın işletmeler ve tüketiciler açısından sonuçlarını vurgulamaktadır.

  1. Ana Hedefler

 

  • Veri Tahsisinde Adillik: Yasa, veriden elde edilen değerin dijital ortamdaki çeşitli aktörler arasında eşit dağılımını sağlamayı hedeflemektedir.
  • Veri Piyasasının Canlandırılması: Yasa, veri piyasasının rekabetçi ortamını canlandırmayı amaçlamaktadır.
  • Veri Odaklı İnovasyon: Yasa, verileri daha erişilebilir hale getirerek inovasyon için yeni yollar açmaktadır.

 

  1. Önemli Hükümler

 

  • Sağlayıcı Değiştirme Kolaylığı: Yasadışı veri aktarımını önlemeye yönelik mekanizmaların yanı sıra, veri işleme hizmet sağlayıcıları arasında kolayca geçiş yapılmasını kolaylaştıracak güvenceler mevcuttur.
  • Birlikte Çalışabilirlik Standartlarının Geliştirilmesi: Sektör genelinde verilerin yeniden kullanımı için birlikte çalışabilirlik standartlarının geliştirilmesi vurgulanmaktadır.
  • Artırılmış Veri Erişimi ve Kontrolü: Hem bireyler hem de işletmeler, güçlendirilmiş taşınabilirlik hakları sayesinde bağlantılı ürünler tarafından üretilen veriler üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmaktadır. Bu aynı zamanda farklı hizmetler arasında veri kopyalama veya aktarma imkanını da içermektedir.
  • Mevzuatın Kapsamı: Yasa, Nesnelerin İnterneti (IoT) cihazları tarafından üretilen verileri ele almakta ve cihazların kendisinden ziyade veri işlevlerine odaklanmaktadır.
  • Ticari Sırların Korunması: Yeterli düzeyde ticari sır ve fikri mülkiyet koruması sağlanmakta, veri paylaşımı ile suistimale karşı önlemler arasındaki menfaatler dengelenmektedir.
  • Veri Paylaşımı ve Tazminat: Yasa, özellikle KOBİ’leri adil olmayan anlaşmalardan koruyarak veri paylaşımı sözleşmelerindeki dengesizliklere karşı önlemler içermektedir.
  • Acil Durum Veri Erişimi: Kamusal acil durumlar gibi istisnai durumlarda, kamu sektörü organlarının gerekli özel sektör verilerine erişmesi için (uygun tazminat tedbirlerini de içeren) mekanizmalar sağlanmaktadır.

 

  1. Tüketici Faydaları

 

  • Bulut Sağlayıcı Esnekliği: Tüketiciler bulut sağlayıcıları arasında kolayca geçiş yapabilecek, gelişmiş birlikte çalışabilirlik standartlarından ve yasa dışı veri aktarımlarına karşı korumalardan yararlanabilecektir.
  • Uygun Maliyetli Satış Sonrası Hizmetler: Yasanın, bağlantılı cihazlar için daha uygun fiyatlı ve verimli satış sonrası hizmetlere yol açması beklenmektedir.

 

  1. Akıllı Sözleşmeler

Yasa, veri paylaşımı anlaşmalarındaki akıllı sözleşmeler bakımından kritik hükümler getirmektedir. Yasa’nın ilgili bölümü, hataları ve yetkisiz manipülasyonları önlemek için güçlü erişim kontrolü vasıtasıyla akıllı sözleşmelerin sağlamlığını temin etmektedir. İstenmeyen işlemlerin engellenmesi bakımından akıllı sözleşmelerin sonlandırılması veya kesintiye uğratılması için güvenlik mekanizmaları zorunlu kılınmaktadır. Ayrıca, denetlenebilirlik için işlem verilerinin ve akıllı sözleşme ayrıntılarının arşivlenmesi yükümlülüğü getirilmiştir. Yasa, yönetişim ve sözleşme katmanlarında sıkı erişim kontrolünü vurgulayarak akıllı sözleşmelerin veri paylaşım anlaşması şartlarına sıkı sıkıya bağlı kalmasını sağlamaktadır. Akıllı sözleşmelerin bu şekilde düzenlenmesi, dijital işlemlerde güven ve verimliliği desteklemeyi amaçlayan blok zinciri ve dağıtık defter teknolojilerinin yasal çerçevelere artan entegrasyonunu vurgulamaktadır.

  1. Yönetişim Modeli

Üye devletler arasında esnekliği sağlamak amacıyla, üye devletlerin uygulama ve yürütme görevlerini ulusal düzeyde organize etmelerine ve belirlenen ‘veri koordinatörlerinin’ irtibat noktaları olarak hareket etmelerine imkan sağlanmaktadır.

  1. Yürürlüğe Giriş Tarihi

Yasa, yakın zamanda AB Resmi Gazetesi’nde yayımlanacak, yayımlandıktan 20 gün sonra yürürlüğe girecek ve yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 20 ay sonra uygulanabilir olacaktır. Bununla birlikte, yürürlüğe giriş tarihi bakımından yeni ürünler ve bağlantılı hizmetlerle ilgili olan hükümler yürürlük tarihinden itibaren 32 ay içinde uygulanabilecektir.

Sorularınız için bizimle her zaman iletişime geçebilirsiniz.

Kaynakça:

Data Act: Council adopts new law on fair access to and use of data – Consilium (europa.eu)

pdf (europa.eu)